Jeśli trafiłeś tu przypadkiem i nie wiesz, o co chodzi, zacznę od rzeczy najważniejszej: fabularna część mojej książki nie powstała z samej wyobraźni. Najpierw zbudowałem model gry strategicznej, a dopiero potem napisałem opowieść, która była najbardziej odpornym scenariuszem wyłonionym w symulacjach. Planszą była II Rzeczpospolita z lat 1935–1945, opisana danymi: wojsko, przemysł, kolej, porty, energia, budżet, oraz zachowania głównych graczy sceny międzynarodowej. W tym świecie poruszali się „agenci AI” – algorytmiczne odpowiedniki rządów i sztabów – którzy uczyli się reagować na ruchy przeciwników.
Ten wpis odsłania kulisy całej symulacji, teorii gier oraz modeli sztucznej inteligencji i roli agentów AI, które stoją za fabularną częścią tej książki. To gameplay w środku powieści i „instrukcja obsługi państwa w kryzysie”: jak mierzyliśmy skutki decyzji i dlaczego konkretne ruchy w książce są wiarygodne w realiach 1935–1945.
CELE I ZAŁOŻENIA SYMULACJI
Symulacja stawia przed graczem – w roli premiera Polski – jasne cele strategiczne: ocalić kraj i jego potencjał przed zagładą wojenną oraz utratą suwerenności. W praktyce oznacza to trzy nadrzędne priorytety:
Minimalizacja strat ludzkich – każdy żołnierz, robotnik czy dziecko ocalone od wojny i represji to bezcenny kapitał na przyszłość. Model wymusza wybór ścieżek minimalizujących ofiary, tak by „tkanka biologiczna” narodu (potencjał demograficzny) pozostała możliwie nienaruszona.
Ochrona infrastruktury i dóbr narodowych – ziemia, fabryki, porty, zabytki, biblioteki – wszystko to musi przetrwać nienaruszone. W realnej historii Polska lat 1939–1945 została zrujnowana, nasz model zakłada politykę i prowadzenie wojny tak, by kraj nie zamienił się w morze gruzów. Ten cel przekłada się na utrzymanie wysokiej integralności terytorialnej (kontrola nad terytorium bez wrogiej okupacji) oraz potencjału gospodarczego (zdolności przemysłowo-infrastrukturalnej państwa).
Zachowanie suwerenności i niezależności ustrojowej – oddalenie widma sowietyzacji kraju jest warunkiem odbudowy wolnej Polski. W praktyce oznacza to niedopuszczenie, by Armia Czerwona przekroczyła Wisłę lub narzuciła Polsce komunizm. Stalin nie może „rozjechać” polskiego systemu gospodarczego planem pięcioletnim. Model premiuje decyzje, które chronią polityczną autonomię – unikanie sytuacji, w której Polska staje się pionkiem w rękach któregoś z imperiów.
Głównym założeniem modelu jest zatem maksymalizacja szans przetrwania II Rzeczypospolitej w warunkach skrajnie niesprzyjających. Po śmierci Piłsudskiego państwo polskie jawi się jako „kolos na glinianych nogach” – silne pozornie, lecz kruche wewnętrznie. Nowy rząd musi więc dokonać radykalnego przewartościowania strategii: zrzucić balast legend i sentymentów, a przyjąć zimną kalkulację opartą o twarde wskaźniki i analizy. Rolą gracza-premiera jest wcielenie się w takiego właśnie pragmatycznego przywódcę – młodego inteligenta z obozu narodowego (endeka), którego nazwisko nigdy nie pojawiło się na kartach historii alternatywnej tej książki, ale który w naszej symulacji obejmuje urząd Prezesa Rady Ministrów. Postać ta – celowo anonimowa – stanowi narracyjne alter ego czytelnika. To “Ty” jako premier-narrator, wyposażony w wiedzę i instrumenty analizy, prowadzisz Polskę alternatywną ścieżką dziejów. Dzięki temu zabiegowi gracze mogą podejmować decyzje bez historycznego obciążenia konkretną biografią, a jednocześnie obserwować konsekwencje tych decyzji w ramach spójnego modelu.
Ta gra strategiczna nie opiera się na intuicji czy improwizacji – jej rdzeniem jest mierzenie skutków decyzji. Każdy ruch gracza jest oceniany przez zestaw wskaźników, które w czasie rzeczywistym pokazują kondycję państwa w najważniejszych obszarach: bezpieczeństwa, logistyki, dyplomacji i spójności społecznej.
KLUCZOWE WSKAŹNIKI GRY (KPI)
Trzy nadrzędne cele – ochrona ludności, zabezpieczenie dorobku oraz oddalenie ryzyka sowietyzacji – są kompasem całej rozgrywki. Pięć wskaźników gry to nasze narzędzia nawigacyjne. AI w szerokim modelowaniu wybrało je spośród stu trzydziestu propozycji dlatego, że wspólnie obejmują cały ekosystem przetrwania państwa: od geopolityki, przez realne dostawy, po wewnętrzną stabilność.
Tu nie wygrywa się serią pojedynczych posunięć, lecz utrzymaniem całego systemu w równowadze. Dlatego znajomość tych wskaźników jest niezbędna – to instrukcja obsługi państwa w czasach kryzysu.
RAP – RYZYKO PAKTU BERLIN–MOSKWA
Definicja: Wskaźnik prawdopodobieństwa trwałego porozumienia polityczno-wojskowego między III Rzeszą a ZSRR, które neutralizuje ich wzajemne wrogości i pozwala im na skoordynowane działania przeciwko Polsce.
Znaczenie w grze: Wysoki RAP oznacza wzrost zagrożenia strategicznego, skrócenie czasu reakcji państwa oraz konieczność przygotowania się do jednoczesnej presji z dwóch stron.
Czynniki wzrostu:
- Wspólne interesy Berlina i Moskwy w regionie.
- Brak konfliktów lub incydentów między tymi państwami.
- Dyplomatyczne ustępstwa Polski wobec jednego z nich kosztem drugiego.
Czynniki obniżenia:
- Wzajemne starcia gospodarcze, graniczne lub ideologiczne.
- Sojusze i działania dyplomatyczne pogłębiające ich nieufność.
-
Angażowanie jednego z nich w konflikty w innych regionach.
WDR – WESTERN DELIVERY READINESS
Definicja: Miara zdolności sojuszników zachodnich (np. Francji, Wielkiej Brytanii, USA) do realnego i terminowego dostarczenia obiecanej pomocy militarnej, gospodarczej lub technologicznej.
Znaczenie w grze: Wysoki WDR oznacza, że zobowiązania zachodnich partnerów mają wymiar praktyczny i wspierają potencjał obronny państwa.
Czynniki wzrostu:
- Podpisane umowy z gwarancją dostaw, z harmonogramem i logistyką.
- Sprawny transport morski, kolejowy i lotniczy.
- Realne ćwiczenia lub wcześniejsze dostawy sprzętu.
Czynniki obniżenia:
- Opóźnienia lub anulowanie dostaw.
- Deklaracje polityczne bez zaplecza logistycznego.
- Zmiana priorytetów sojuszników na inne teatry działań.
GEONET – PRZEPUSTOWOŚĆ I SPÓJNOŚĆ SIECI
Definicja: Stopień integracji i wydolności kluczowych systemów infrastrukturalnych: kolej, energia, porty, technologie strategiczne.
Znaczenie w grze: Wysoki GEONET zapewnia szybki transport wojsk, towarów i energii; niski ogranicza mobilność i tempo działań.
Czynniki wzrostu:
- Modernizacja i rozbudowa węzłów kolejowych.
- Stabilne źródła energii i rezerwy mocy.
- Porty o dużej przepustowości i krótkim czasie przeładunku.
- Dostęp do licencji technologicznych i części zamiennych.
Czynniki obniżenia:
- Sabotaż lub zniszczenie infrastruktury.
- Wąskie gardła w transporcie.
- Brak kompatybilności między systemami technologicznymi.
OODA_PL – SZYBKOŚĆ PĘTLI DECYZYJNEJ PAŃSTWA
Definicja: Czas potrzebny na przejście przez cykl: obserwacja → analiza → decyzja → działanie, w wymiarze strategicznym.
Znaczenie w grze: Wysoki OODA_PL oznacza zdolność reagowania szybciej niż przeciwnik, co zwiększa skuteczność obrony i dyplomacji.
Czynniki wzrostu:
- Sprawny system wywiadu i analizy informacji.
- Jasne procedury decyzyjne i brak nadmiernej biurokracji, autokracja.
- Gotowe plany awaryjne (contingency plans)
Czynniki obniżenia:
- Dezinformacja lub brak danych.
- Rozproszenie odpowiedzialności decyzyjnej.
- Konflikty polityczne wewnątrz rządu.
CSI – COHESION & SOCIAL INTEGRITY
Definicja: Poziom spójności społecznej i lojalności obywateli wobec państwa, mierzony poprzez stabilność prawną, udział społeczeństwa w procesach państwowych, wspólnotę kulturową i neutralizację konfliktów pamięci.
Znaczenie w grze: Wysoki CSI zmniejsza koszty utrzymania porządku, zwiększa odporność społeczeństwa na kryzysy i manipulacje.
Czynniki wzrostu:
- Równość wobec prawa i jego przejrzystość.
- Włączenie regionów i mniejszości w decyzje państwowe.
- Edukacja i promocja wspólnego języka/kultury.
- Programy pojednania historycznego.
Czynniki obniżenia:
- Dyskryminacja lub marginalizacja grup społecznych.
- Nadużycia władzy i brak egzekwowania prawa.
- Rozniecanie starych konfliktów etnicznych, religijnych lub klasowych.